 |
| A Suner, İ Altuğlu, M Orman, F Çilli, S HilmioğluP olat, R İnci T Köse |
Mehmet
N. ORMAN
Giriş
•
Bilimsel bir çalışma
–
Güncel
–
Yararlı
–
Uygulanabilir
–
…….
•
Araştırma nasıl tasarlanmalı?
•
Öncelikler neler olmalı?
•
Hangi alanda çalışma yapılacaktır?
•
Sonuçları nasıl yayına hazırlanmalı?
•
Sonuçların bilime katkısı nasıl sunulmalıdır?
· Gözlemsel
•Deneysel
•
Meta analizi/ Sistematik tarama (gözden geçirme)
•
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte bilimsel yayınlara erişim kolay, hızlı ve
düşük maliyetli oldu.
•
Aynı zamanda daha fazla bilimsel çalışma yapma olanakları da arttı.
•
Bu durum aynı konuda farklı bölgelerde benzer çalışmalar yapılmasını sağladı.
•
Aynı konuda yapılan çok sayıda çalışma her zaman benzer sonuçlar vermemektedir.
Bunları
yorumlamak farklı sonuçları da beraberinde getirmektedir.
–
Bir çalışmada risk faktörü olarak bildirilen bir değişken (p<0,05) diğer bir
çalışmada önemsiz (p>0,05) olarak risk oluşturmadığı yönünde bildirilebilir.
örnek
Carbapenem
resistance and mortality in patients with Acinetobacter baumannii infection: systematic review and meta‐analysis E. V.
Lemos et al. (2013)
FIG.
1. Crude relative risks (RRs) of mortality in adult patients with carbapenem‐resistant Acinetobacter baumannii (CRAB) vs. carbapenem‐susceptible A. baumannii (CSAB).
Sistematik Tarama
Tarihsel gelişimi
• 1900
Sosyal Bilimlerde
– 1904
yılında Pearson aynı konuda yapılmış çalışmalardaki korelasyon katsayılarını
ortak değerlendirmiştir.
• 1930
Yaygınlaşmıştır.
–
Farklı denemelerin olasılık (p) değerleri birleştirilmiştir.
• 1954
–
Cohran farklı çalışmaların parametre tahmin değerlerini tekrar ele almış ve
ortak parametre tahmin etmiştir.
• 1970
G.V. Glass «Meta Analizi» ismini vermiştir.
• 1980
Kitaplar yazılmaya başlanmıştır
Meta Analizinin amaçları
•
Bilimsel kaynaklarda ortaya çıkan tutarsızlıkları değerlendirmek ve incelemek
•
Küçük Örneklemlerle yürütülmüş çalışmaları birleştirip toplam örneklem
genişliğini arttırmak ve testin (analizin) gücünü artırmak
•
Çalışmalar arasında ortaya çıkan heterojenliğin kaynaklarını doğu tahmin etmek.
• Etki
Büyüklüğünü geliştirmek (?!)
•
Birincil çalışmalarda düşünülmeyen (olmayan) ancak etkisi olduğu düşünülen
(varsayılan) alt
gruplarda
olası değişimleri incelemek.
•
Sonuçları maliyet yarar dengesini bozmadantahmin etmek.
•
İleride yapılacak çalışmalara kaynak olabilecek bilgi oluşturmak.
Amaç ve Hedefler
• Sorunun
tanımı
•
Planlama
•
Araştırılacak değişkenler
Kaynak Taraması
•
Hipoteze uygun olarak ilgili konuda yapılmıtüm çalışmalar (yayınlanmış/
yayınlanacak/
vaka
raporu/…) araştırılmalı. Ulusal veUluslararası kaynaklara ulaşılmaya
çalışılmalı.
–
Uluslararası yayınların tarandığı arama indeksleri (Pubmed, SCI, Medline,…)
–
Ulusal yayın tarama (ULAKBİM, )
–
Bunların dışında kalan basılı yayınlar (kütüphaneler, tezler, raporlar,….)
Kabul ve Red kriterleri
• Konu
ile ilgili tüm çalışmalar META analizine alınmalı mı?
–
Yanlış
•
Deneme planı, hasta yaşı, hastalığın şiddeti, kullanılan ilaç ve dozu,
cinsiyeti, sosyo ekonomik durumu vs….
•
Randomize Kontrollü Denemeler…….!!!
Verilerin Toplanması
•
Kabul ve Red kriterleri belirlendikten sonra ele alınan çalışmalar ön
değerlendirmeye alınır.
•
Kabul şartlarını sağlayan çalışmalar belirlenir.
• Red
edilenlerin gerekçeleri açıkça belirtilir.
•
Uygun görülen çalışmalar detaylı olarak ele alınır (ve tekrar eleme yapılır.)
İstatistik Analiz Seçimi
•
Niteliksel
–
Kalite yönünden çalışmaların değerlendirilmesi
•
Niceliksel
–
Olasılık (p)
– Test
istatistiği (t,F,z)
– Ods,
RR
–
Korelasyon
–
Regresyon
– Tanı
testleri (duyarlılık, özgüllük,…)
Analiz için uygun model seçimi
•
Sabit etki modeli
–
Burada temel varsayım her bir çalışmanın tamamen aynı etkiyi tahmin ettiği.
Eğer bir girişim
(tedavi)
varsa çalışma kriterleri ile etkilenmez ve çalışmadan çalışmaya sabit kalır.
– Her
zaman olası değil!!!
•
Karma etki modeli
– Hem
çalışmalar arasında hem de çalışma içindeki varyans analize dahil edilir.
Meta Analizini Değerlendirmek
•
Çalışmanın protokolü var mı ve verilmiş mi?
•
Kaynak taraması ayrıntılı olarak açıklanmış mı?
•
Çalışmalardaki olası yanlılık (bias) durumları incelenmiş mi?
•
Kabul ve Red kriterleri var mı ve gerekçeleri açıklanmış mı?
•
Homojenlik analizi yapılmış mı?
•
İstatistik yöntem uygun mu?
•
Sonuç ve öneriler yeterince açıklanmış ve verilmiş mi?
Uluslar arası kabul gören bazı kontrol listeleri
• CONSORT (randomize
kontrollü denemeler)
• QUOROM (RCT sistematik
gözden geçirme ve meta analizi)
• STARD (tanısal
doğruluk çalışmaları)
• REMARK (tümör
izleme çalışmaları)
• STROBE (gözlemsel
çalışmalar)
• MOOSE (gözlemsel
ve meta analizi)
• PRISMA (sistematik
reviews ve meta analizi)
Örnekler
1.
Self‐collected versus
clinician‐collected
sampling for sexually transmitted infections:
a systematic review and
meta‐analysis
nprotocol
2.
Treatment of hospital
3.
Influenza vaccines in immunosuppressed adults with cancer
4.
Carbapenem resistance and mortality in patients with Acinetobacter baumannii
infection: systematic review and meta‐analysis
6. Meta‐analysis: is sequential therapysuperior
to standard triple therapy for 1 Helicobacter pylori infection in Asian adults?
7. Association Between
Influenza Vaccination and Cardiovascular Outcomes in High‐Risk
Patients AMeta‐analysis
8. Pregnancy Incidence and
Risk Factors among Women Participating in Vaginal Microbicide Trials for HIV Prevention:
Systematic Review and Meta‐ Analysis
9. Association between
vitamin D and hepatitis C virüs infection: A meta‐analysis
Kaynaklar
• Taylor et al. “Self‐collected versus clinician‐collected
sampling for sexually transmitted infections: a systematic review and meta‐analysis protocol” Systematic Reviews 2013, 2:93
• Andre C Kalil et al. “Treatment of hospital‐acquired pneumonia with linezolid or vancomycin: a systematic
review and meta‐analysis” BMJ Open 2013 3: doi:
10.1136/bmjopen‐2013‐003912
• Eliakim‐Raz N, et al. “Influenza vaccines in immunosuppressed
adults with cancer (Review)” Wiley,2013,
• E. V. Lemos. “Carbapenem resistance
and mortality in patients with Acinetobacter baumannii infection: systematic
review and meta‐analysis” Clinical Microbiology and
Infection, 2013, 1‐8.
• Hyuk Yoon, et al. “Meta‐analysis: is sequential therapy superior to standard
triple therapy forHelicobacter pylori infection in Asian adults?” doi:
10.1111/jgh.12397
• Jacob A. Udell, et al.” Association
Between Influenza Vaccination and Cardiovascular Outcomes inHigh‐Risk Patients A Meta‐analysis”
JAMA. 2013;310(16):1711‐1720.
doi:10.1001/jama.2013.279206
• Alfred Musekiwa et al. “Pregnancy
Incidence and Risk Factors amongWomen Participating inVaginal Microbicide
Trials for HIV Prevention: Systematic Review and Meta‐Analysis. PLOS ONE October 2013, Volume 8, Issue 10
• Livia Melo Villar. Et al.
“Association between vitamin D and hepatitis C virüs infection: A metaanalysis”World
J Gastroenterol 2013 September 21; 19(35): 5917‐5924
• Moher D, et al. (2009). Preferred
Reporting Items for Systematic Reviews and Meta‐Analyses:
The PRISMA Statement. PLoS Med 6(6): e1000097. doi:10.1371/journal.pmed1000097
• www.consort‐statement.org/.../QUOROM%20c...
